Rai-fort-fèr
Lepidium latifolium
Brassicaceae Cruciferae
Àutri noum : Rai-fort-sóuvage, Couis.
Noms en français : Grande Passerage, Passerage à larges feuilles.
Descripcioun :Grando planto (fin qu'un mètre), quàsi sènso péu e claro, que trachis dins li relarg umide proche de la coustiero. En deforo es uno planto proun raro. Se recounèis à si lòngui fueio entiero e dentado e à sis enflourejado forço ramificado emé de pichòti flour.
Usanço :Lou rai-fort-fèr èro cultiva à passa tèms coume liéume. Se manjon li racino e li fueio (en ensalado, li fueio soun cousènto). Li grano servien coume uno meno de pèbre.
Port : Grando erbo
Taio : 0,5 à 1(1,2) m
Fueio : alterno
Tipe bioulougico : Emicriptoufite
Cicle bioulougico : Planto de l'an
Gènre : Lepidium
Famiho : Brassicaceae
Famiho classico : Cruciferae
Coulour de la flour :
Blanco
Petalo : 4
Ø (o loungour) flour : Pancaro entresigna
Flourido : Printèms
- Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto :
Pancaro entresigna
Aparado : Noun
Remarco : Planto de coustiero
Liò : Ribiero
- Palun
- Prado umido
Estànci : Mesoumediterran à Coulinen
Couroulougi :
Pancaro entresigna
Ref. sc. : Lepidium latifolium L., 1753
Genciano
Gentiana lutea
Gentianaceae
Àutri noum : Genciàna, Jansano, Sensano, Baselico.
Noms en français : Gentiane jaune, Grande Gentiane.
Descripcioun :La genciano es uno grando erbo que trachis dins li pasquié de mountagno. I'a pas pèr s'engana, pamens s'acampas sa racino, avisas-vous que siegue pas de varaire, Veratrum album forço empouisounanto ! La genciano a li fueio óupousado au contro dóu varaire que soun alterno.
Usanço :Es uno planto bèn couneigudo pèr èstre subretout vertuouso dins li proublèmo de digestioun. Sa racino s'emplego pèr adouba d'aigarden (coume la Suze). Se pòu bouta direitamen la racino dins de vin blanc pèr n'en faire d'aperitiéu o de digestiéu quouro sias "stoumaga". Pamens "lou vin de sensano es amar que te fa pua'n'ase pèr la chaminèio ! (in J.-L. Domenge, LMT op.cit. p. 59).
Port : Grando erbo
Taio : 80 à 150 cm
Fueio : óupousado
Tipe bioulougico : Emicriptoufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Gentiana
Famiho : Gentianaceae
Ordre : Gentianales
Coulour de la flour :
Jauno
Petalo : 5
Ø (o loungour) flour : 5 cm
Flourido :
Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto : 100 à 2200 m
Aparado : Noun
Juliet à setèmbre
Liò : Pasquié
- Prado umido
- Bos clar
Estànci : Mountagnard à Subaupen
Couroulougi : Ouroufito-Sud-Éuropenco
Ref. sc. : Gentiana lutea L., 1753